آیا نوازندگی سه تار بدون ناخن امکان‌پذیر است؟ در نوازندگی سه تار، ناخن‌ از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. چراکه ناخن، سبب خلق صدای طبیعی ساز سه تار می‌شود. از قدیم الایام هم آنچه در نوازندگی سه تار مرسوم و متداول بوده مضراب زدن با ناخن طبیعی انگشت بوده است. اما ناخن نیز گاها به دلایل متعددی ممکن است بشکند و این موضوع کاملا طبیعی بوده و گریزی از آن نیست.
در گذشته شکستن ناخن برای نوازندگان نوعی فاجعه محسوب می‌شد اما با روی کار آمدن مضراب‌ها دیگر شکستن و از دست دادن ناخن‌ها فاجعه نیست. هرچند بنا به گفته بسیاری از نوازندگان حس و حال نوازندگی سه تار با ناخن طبیعی، هرگز در نوازندگی با سایر مضراب‌ها نیست اما به هر حال استفاده از این نوع مضراب‌ها نیز فواید خاصی دارد.
در این مقاله ابتدا انواع مضراب‌ها به عنوان وسیله‌ای برای نوازندگی سه تار بدون ناخن مورد بررسی قرار می‌گیرند. سپس تفاوت مضراب زدن با ناخن و سایر انواع مضراب‌ها توضیح داده می‌شود.

مضراب و انواع آن

مسلما بهترین نوع مضراب برای نوازندگی سه تار بدون ناخن، استفاده از ناخن انگشت است اما در صورت شکستن ناخن و یا در مواقعی که نوازندگان برای بلند کردن ناخن خود محدودیت‌هایی دارند، بهترین جایگزین، مضراب‌های موجود در بازار هستند. مضراب‌ها از دو قسمت حلقه و ساختار حلقه که دور انگشت را احاطه می‌‌کند، تشکیل می‌شود. مضراب‌ها بهترین جایگزین ناخن در نواختن سه‌تار هستند.
 البته مضراب‌های موجود در بازار نیز دارای انواع و اقسام متعددی هستند که عبارتند از:

• مضراب‌ سیمی سه تار

مضراب‌های سیمی، رایج‌ترین انواع مضراب‌ها برای نوازندگی سه تار بدون ناخن هستند که از یک تسمه فلزی و یک قطعه سیمی تشکیل شده‌اند. این نوع از مضراب‌ها قیمت بسیار مناسبی دارند و معمولا هم در تمام فروشگاه‌های آلات موسیقی به سهولت یافت می‌شوند. البته از دیگر جهات محبوبیت مضراب‌های سیمی، این است که صدای این نوع مضراب‌‌ها شفاف‌تر، واضح‌تر و کمی تیزتر از باقی انواع مضراب‌هابه گوش می‌رسد. دلیل این موضوع برخورد دو سیم با همدیگر است که چنین صدای شفافی را خلق می‌کند.
نحوه استفاده از این نوع مضراب‌ها به این صورت است که مضراب همچون انگشتر درون دست جای می‌گیرد. مضراب معمولا با قرار گرفتن در انگشت دست نوازندگان، در حالت ثابت قرار می‌گیرد؛ اما چنانچه حالت شل داشته باشد، صرفا کافی است که روی انگشت فشار داده شده و سیم مضراب در زیر ناخن انگشت سبابه فیکس شود.

• مضراب شاخ سه تار

مضراب‌های شاخ با توجه به نام این نوع از مضراب‌ها از شاخ حیوانات ساخته شده‌اند. استفاده از این نوع مضراب‌ها کمک می‌کند که صدایی نرم و مخملی هنگام نواختن سه تار به گوش برسد. این سبک صدا، از اصوات مورد علاقه بسیاری از نوازندگان است. نحوه استفاده از مضراب شاخ نیز همچون نحوه قرار گرفتن مضراب سیمی است. البته تفاوتی که این دو مضراب با یکدیگر دارند این است که معمولا جنس حلقه مضراب‌های شاخ، از چرم است و همین موضوع سبب شده است که نوازندگان هنگام قرار دادن آن در انگشت خود، احساس راحتی بیشتری داشته باشند.

• مضراب سه تار جنس استخوان

نوع دیگری از مضراب‌ها برای نوازندگی سه تار بدون ناخن که می‌توانند جایگزینی برای ناخن باشند، مضراب‌های سه تار از جنس استخوان هستند. این نوع از مضراب‌ها، قابلیت این را دارند که به کمک سوهان فرم آن‌ها تغییر داده شود. صدایی که از این نوع مضراب‌ها خارج می‌شود، شباهت بسیار بالایی به صدای ناخن طبیعی دارد.

• مضراب پلاستیکی

مضراب‌های پلاستیکی نوع دیگری از مضراب‌های موجود در بازار بوده که بیشتر جهت استفاده هنرجویان مبتدی مناسب هستند. قیمت این نوع از مضراب‌ها در مقایسه با دیگر انواع مضراب‌های موجود در بازار بسیار ناچیز است.

تفاوت مضراب زدن با ناخن با سایر انواع مضراب ها

از مهم‌ترین تفاوت مضراب زدن با ناخن و سایر انواع مضراب‌ها این است که معمولا صدایی که بر اثر مضراب زدن با ناخن شنیده می‌شود گرم و مخملی‌تر است؛ اما معمولا شفافیت صدا در مضراب زدن با ناخن نسبت به انواع دیگر مضراب‌ها کمتر است.
سخن پایانی
در این مقاله در پاسخ به سوال چگونه سه تار را بدون ناخن بنوازیم، توضیح داده شد که در حال حاضر انواع مختلفی از مضراب‌ها در بازار موجود هستند که می‌توانند جایگزین ناخن باشند. انواع مختلف مضراب‌ها برای نوازندگی سه تار بدون ناخن شامل مضراب‌های سیمی، مضراب‌های شاخ، مضراب‌های از جنس استخوان و مضراب‌های پلاستیکی هستند. از میان انواع مختلف مضراب‌ها، مضراب‌های از جنس استخوان بیشترین شباهت را به ناخن طبیعی دست دارند و می‌توانند برای نوازندگانی که عادت به صدای مضراب زدن با ناخن کرده‌اند، گزینه مناسب‌تری باشند.