سنتور یکی از سازهای اصیل ایرانی است که طرفداران بی‌شماری دارد. این ساز سنتی دارای اجزای متعددی است که همگی در کنار یکدیگر موجب می‌شوند صدای زیبا و گوش‌نوازی از این ساز شنیده شود. از این‌رو شناخت این اجزا در یادگیری سنتور و خرید یک سنتور با کیفیت نقش مهمی دارند.
دراین مقاله از آی‌نواز ابتدا در مورد هر کدام از اجزای تشکیل دهنده سنتور توضیح داده می‌شود. سپس اصلی‌ترین نکاتی که در خرید سنتور باید به آن‌ها دقت شود، مورد بررسی قرار می‌گیرند.

آشنایی با اجزای تشکیل دهنده سنتور

در خرید هر وسیله‌ای لازم است ابتدا با اجزای تشکیل دهنده آن آشنا بود تا بتوان با بررسی هر کدام از اجزای تشکیل دهنده کیفیت آن وسیله را مورد بررسی قرار داد. در خرید سنتور نیز ضروری است که ابتدا با اجزای تشکیل دهنده سنتور آشنا بود تا بتوان با بررسی همه جانبه تمامی اجزای تشکیل دهنده آن، خریدی امن و مطمئن داشت. اجزای تشکیل دهنده سنتور عبارتند از:

• جعبه رزوناس

جعبه رزوناس از اصلی‌ترین اجزای تشکیل دهنده سنتور است که شامل صفحه، کفه و کلاف می‌شود. در داخل این جعبه 3تا 7 چوب (پل) با قطری حدود 1 سانتی‌متر بین صفحه و کف قرار گرفته است که با توجه به تجربه و تخصص سازنده سنتور در جاهای مشخصی قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که کیفیت صدا و همینطور تناسب حجم آن، به محل قرار گرفتن چوب‌ها (پل) بستگی دارد.
جنس این جعبه از چوب است و ممکن است از چوب گردو، راش، رزوود، آزاد، فوفل و... باشد. البته هیچ کدام از این چوب‌ها کیفیت و مرغوبیت چوب گردو را ندارند. همچنین چوب درختانی که در مناطق سردسیر همچون سنندج، کردستان و... رشد می‌کنند گزینه‌های بهتری برای ساخت جعبه رزوناس هستند.

• گل روی جعبه

بر روی هر صفحه سنتوری دو سوراخ گل مانند قرار گرفته است. این سوراخ‌ها به ایجاد رزوناس کمک می‌کنند و بسته به سلیقه سازنده در زیر سیم‌های زرد و پشت خرک جای می‌گیرند.

• صفحه و کف سنتور

صفحه و کف سنتور از دیگر اجزای تشکیل دهنده سنتور هستند و ضخامت آن‌ها تاثیر قابل توجهی روی صدای سنتور دارد. ضخامت صفحه معمولا با توجه به جنس، میزان خشک شدن، تخصص و تجربه سازنده چوب بایستی بین 7 تا 9 میلی‌متر باشد. همچنین ضخامت استاندارد صفحه نیز باید از 5.5 تا 5.7 میلی‌متر باشد.

• شیطانک

بر روی برجستگی روی دو ساق‌های ذوزنقه سنتور، دو میله استیل با قطری در حدود 2 میلی‌متر وجود دارد که سیم‌های سنتور روی آن‌ها قرار می‌گیرند، این میله‌ها شیطانک نامیده می‌شوند. ارتفاع شیطانک‌ها تاثیر قابل توجهی روی صدای سنتور دارند. همچنین جنس شیطانک‌ها باید از استیل ضد زنگ باشند.
سیم گیر و گوشی
گوشی و سیم‌گیر دو اجزای مهم دیگر در سنتور هستند. گوشی سنتور روی کلاف در سمت راست قرار گرفته است و وظیفه کوک و تنظیم سیم‌های ساز سنتور را بر عهده دارد. نحوه برقو زدن و همینطور سوراخکاری‌های گوشی در کوک شدن دقیق سنتور موثر هستند.
در سمت چپ سنتور نیز محل قرار گرفتن سیم‌گیرهای سنتور است که نحوه گره زدن سیم‌های سنتور به این سیم‌گیرها، در نگه داشتن کوک ساز تاثیر قابل توجهی دارند.

• سیم‌های سنتور

سیم‌های سنتور را می‌توان نقش آفرین‌ترین اجزای سنتور محسوب کرد. سیم‌های سنتور دو نوع هستند. یک دسته از این سیم‌ها که سیم‌های سفید نامیده می‌شوند، از جنس فولاد و یک دسته دیگر که سیم‌های زرد و قرمز هستند از ترکیب فولاد، کروم و مس هستند. لازم به ذکر است که چگالی سیم‌ها و همینطور جنس آن‌ها در کیفیت صدای ساز سنتور نقش قابل توجهی دارند.
مهم‌ترین نکات در خرید سنتور
حال که با اجزای سنتور آشنا شدید، بهتر است بدانید که در زمان خرید سنتور چه فاکتورهایی را باید مدنظر قرار دهید. این فاکتورها عبارتند از:

• جنس صدا

جنس صدا یکی از معیارهای مهمی است که در خرید سنتور باید به آن توجه شود. به همین جهت باید به تلزانس صدا، فرکانس و همینطور حجم صدا در سنتور توجه شود.

• نحوه پرداخت سنتور

کیفیت پرداخت سنتور، به دقت و ظرافت در ساخت سنتور برمی‌گردد. از جمله معیارهای مهمی که می‌توانند کیفیت پرداخت سنتور را بالا ببرند می‌توان به جنس خرک‌ها، نحوه رنگ زدن چوب سنتور، کیفیت سیم‌های سنتور و همینطور کیفیت گوشی‌ها و سیم‌گیرها اشاره کرد. حتی لازم به ذکر است که نحوه منبت چوب و خاتم کاری آن‌ها هم در کیفیت ساز سنتور نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

• جنس چوب سنتور

از دیگر نکات مهمی که در زمان خرید سنتور باید به آن توجه شود، جنس چوب سنتور است. چنانچه سنتور از چوب گردوی اصل و مرغوب باشد، دوام و ماندگاری بالایی خواهد داشت. در واقع هر چقدر که چوبی که برای در جعبه رزنانس استفاده شده است، قدیمی‌تر باشد، نشان دهنده بالا بودن کیفیت چوب‌ ساز سنتور است.
سخن پایانی
در این مطلب با عنوان نکات مهم در خرید سنتور، توضیح داده شد که سنتور از اجزای متعددی تشکیل شده است که شامل جعبه رزوناس، گل روی جعبه، صفحه و کف سنتور، شیطانک، سیم گیر، گوشی و سیم‌های سنتور می‌شوند. تمامی این اجزا در کنار یکدیگر یک ساز مرغوب و با کیفیت را تشکیل می‌دهند. فلذا در خرید سنتور تمامی این موارد بایستی به دقت مورد بررسی قرار گیرند.