پیش از خرید کمانچه، ابتدا لازم است با اجزای اصلی این ساز آشنا بود. ساز کمانچه دارای سه بخش عمده و اصلی است که شامل کاسه، دسته و سرپنجه می‌شود. البته هر کدام از این بخش‌ها، خود دارای اجزا و قسمت‌های دیگری نیز هستند.
لازم به ذکر است آنچه ساز کمانچه را منحصربه فرد می‌کند هماهنگی و ارتباط این اجزا تشکیل دهنده با یکدیگر است.
در این مقاله 6 نکته مهم و طلایی در خرید ساز کمانچه مرغوب و با کیفیت مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نکات مهم در خرید کمانچه

نکات مهم در خرید کمانچه
معمولا نوازندگان کمانچه به مرور زمان، به سهولت قادر خواهند بود کیفیت ساز کمانچه را تشخیص دهند اما مسلما تشخیص کیفیت ساز کمانچه برای هنرجویان تازه‌کار با دشواری‌هایی همراه خواهد بود. البته این افراد نیز  با بررسی برخی نکات می‌توانند سازی باکیفیت و مرغوب را خریداری کنند. این نکات عبارتند از:

• جنس چوب کمانچه

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که پیش از خرید کمانچه باید مطرح شود، سوال از جنس چوب کمانچه است. جنس چوب کمانچه هرچقدر مرغوب و با کیفیت‌تر باشد، در گوشنوازی صدای این ساز دیرینه تاثیر بیشتری دارد. ساز کمانچه را از چوب‌های یک تکه و ترکه‌ای می‌سازند. البته بهترین گزینه برای ساخت کاسه کمانچه، چوب گردو و بهترین گزینه برای ساخت دسته این ساز، چوب درخت توت است. همچنین ناگفته نماند که هر چقدر در ساخت کمانچه از چوب‌های کهنه‌تر استفاده شود، کیفیت صدای کمانچه بالاتر می‌رود.

• پوست روی کاسه کمانچه

توجه به جنس پوست روی کمانچه نیز از دیگر موضوعات مهمی است که پیش از خرید کمانچه باید به آن دقت شود. هرچقدر پوست روی کاسه کمانچه کهنه‌تر باشد، کیفیت صدای کمانچه بالاتر می‌رود.
جهت تشخیص این موضوع می‌توان به رنگ پوست کاسه دقت کرد، هرچقدر رنگ آن تیره‌تر باشد نشان از کهنه‌تر بودن پوست کاسه است. همچنین با روش مرطوب کردن پوست کاسه نیز می‌توان کهنه و یا جدید بودن پوست را تشخیص داد. چنانچه پس از مرطوب کردن پوست کاسه بوی نامطبوعی استشمام شود، نشان از تازه بودن پوست است و چنانچه بدون بو باشد، اماره‌ای بر کهنه بودن پوست کاسه است.

• دسته ساز کمانچه

بررسی دسته ساز کمانچه نیز در زمان خرید ساز از اهمیت بالایی برخوردار است. معمولا به جهت استحکام بیشتر، دسته کمانچه را از جنس آبنوس و یا استخوان می‌سازند تا نوازنده به سهولت بتواند بر قسمت‌های مختلف آن انگشت‌گذاری کند.
دسته کمانچه از پشت و جلو باید کاملا بررسی شود تا مبادا دارای ترک باشد. پشت دسته نیز بایستی به صورت عمودی مورد بررسی قرار بگیرد تا کاملا صاف باشد و متمایل به چپ و راست نباشد.

• سر پنجه و گوشی‌های ساز

از آنجایی‌که جهت کوک کردن ساز کمانچه از گوشی‌های این ساز استفاده می‌شود، بالا بودن کیفیت این گوشی‌ها بسیار مهم است. محل قرار گرفتن گوشی‌های ساز کمانچه در قسمت ابتدائی طول دسته است. در این قسمت محفظه‌ای تو خالی وجود دارد که گوشی‌های ساز به دو طرف آن وصل شده‌اند. این محفظه باید به دقت بررسی شود که کاملا صاف و صیقلی و عاری از هر گونه ترک باشد.

• صدای ساز کمانچه

یکی از اصلی‌ترین نکاتی که در خرید کمانچه باید به آن دقت شود، بررسی کیفیت صدای کمانچه است. برای ارزیابی بهتر این موضوع لازم است که کیفیت صدای کمانچه در مناطق صوتی متعدد ساز کمانچه مورد بررسی قرار داده شود.
جهت بررسی دقیق‌تر این ارزیابی یک روش بسیار کاربردی وجود دارد. در این روش ابتدا لازم است دسته ساز کمانچه به 12 منطقه صوتی تقسیم شود و سپس کیفیت صدای هر کدام از این مناطق جداگانه سنجیده شود. در این سنجش بایستی کیفیت صدا در هر 12 محدوده یکسان و یکنواخت باشد. در غیر این صورت ساز مورد نظر نمی‌تواند ساز مناسبی محسوب شود. دلیل عدم هماهنگی صدای ساز در این مناطق دوازده‌گانه دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد اما معمولا اشکال اصلی این اتفاق، ایراد در کاسه ساز است، که ضخامت بخش‌های مختلف آن یکسان نیست.

• وجود تعادل وزنی بین کاسه و دسته ساز

در هنگام خرید ساز کمانچه باید به وجود تعادل وزنی فی‌مابین کاسه و دسته ساز دقت شود. چنانچه این تعادل وزنی برقرار نباشد، نوازنده نمی‌تواند به راحتی ساز را در دست نگاه دارد و بنوازد. برای تست این موضوع می‌توان ساز را روی میز و یا پایه قرار داد و به سمت چپ و راست چرخاند.
در این مواقع چنانچه این اقدام به سهولت و توسط دست نوازنده انجام شود، ساز کمانچه از این نظر بلااشکال است، اما اگر خودش به چپ و راست متمایل شود نشان از عدم تعادل بین دسته ساز و کاسه آن است.
سخن پایانی
نوازندگی کمانچه برای عاشقان این ساز اصیل ایرانی چیزی جز عشق مطلق نیست. بدیهی است که این عشق با وجود یک ساز با کیفیت می‌تواند بهتر خود را نشان دهد. ازاین رو در این مقاله توضیح داده شد که برای خرید یک ساز باکیفیت، باید جنس چوب کمانچه، جنس پوست کاسه آن، گوشی‌ها، دسته کمانچه و همچنین صدای کمانچه  مورد بررسی دقیق قرار داده شوند.