در مینیاتور هایی که در موز جهان است نی بهعنوان ساز اصلی شناخته می شود

نی سازی بین الملی

این ساز یک ساز بین المللی است و مخصوص کشور ایران نیست. نی در حقیقت یک ماده طبیعی است که انسان از آن به عنوان ساز استفاده کرده است. به روایتی این ساز قدیمی ترین ساز در دنیا است. نتیجه کاوش‌های بعمل آمده در این زمینه، تاریخ استفاده از گیاه نی را برای ساختن سازهای بادی در ارتفاعات آمریکای جنوبی به ده هزار سال قبل باز می‌گرداند. در مصر پنج هزار سال قبل ازنی استفاده می شده است.به طور یقین در ایران هم وجود داشته است.در مینیاتورهایی که در موزه‌های جهان موجود است در کنار دف و سازهایی که آن زمان مورد استفاده قرار می گرفته است و به عنوان سازاصلی مطرح بوده است. تاریخ این مینیاتور‌ها به هزار سال قبل برمی‌گردد.

صدا در نی

 نی به‌طور کلی دارای ۶ نوع صداست که نوازندگان از سه صدای معروف آن استفاده می‌کنند. که در دو گروه صدای بم و زیر جای دارند: صدای بم شامل: بم (زنبوری)، بم نرم (شبیه قره نی یا کلارینت) و بم ترکیبی (ترکیبی از بم و اوج به شکل همزمان که در موسیقی محلی کاربرد دارد) صدای زیر شامل: اوج، غیث،پس غیث .
نی کوتاه  :   نی کوتاه بیشتر در اجرای آهنگهای محلی کاربرد دارد و نسبت به نی های دیگر قطر بیشتری دارد.دو نوع صدا از آن خارج می شود یکی صدای بم که به کمک دو رگه کردن صدای خود نوازنده ایجاد می شود و دیگری صدای زیر که حدود یک اکتاو با صدای بم اختلاف دارد.
نی بلند:  همانطور که از نامش پیداست بلندترین نوع نی است که طول آن بین 70 تا 80 سانت متغیر است.این نوع نی دارای صدای بسیار بم و سوزناکی بوده و به آن "نای خرک " نیز گفته می شده است.دارای 5 سوراخ است که 4 تا روی آن و یکی در پشت آن قرار دارد.نی بلند بیشتر در بین مردم جنوب ایران،مازندران،ترکمنها و خراسان مرسوم است.
نی هفت بند : نی هفت بند دارای 5 سوراخ است که 4 تا روی آن و یکی در پشت آن قرار دارد.دارای 7 بند و 6 گره است و شاید دلیل نامگذاری آن بنام "هفت بند" نیز همین باشد.البته به طور کلی عدد هفت بین ایرانیان عدد مقدسی بوده است.این نوع نی را معمولا با دندان می نوازند به این صورت که سر آن را بین دندان ها قرار داده و هوا را بدون واسطه به داخل آن می دمند.

انواع نی

دوزله: دوزله از سازهای بادی و محلی ایرانی است که از دو لوله مسی (یا از جنس نی) ساخته شده که آنها را به موازات هم و محکم می بندند.هر کدام از لوله ها دارای قمیشی یک زبانه است و مستقل از هم عمل می کنند.در طول هر لوله 6سوراخ وجود دارد که دقیقا کنار یکدیگر قرار می گیرند.
دوزله بیشتر در میان عشایر ایران رایج است و وسعت صدای آن بین 1 تا 2 اکتاو می باشد.
 قره نی یا کلارینت :  قره نی" در دسته سازهای بادی تک زبانه ای قرار دارد.از ترکیب دو واژه ترکی بنام قره(سیاه) و کلمه نی فارسی ایجاد شده (نی سیاه) و در کشورهای دیگر با نام کلارینت شناخته می شود.در واقع قره نی نوعی از کلارینت است که توانایی تولید فاصله های موسیقی شرقی(ربع پرده) را دارد

نگهداری و روغنکاری نی

- نوع روغن:
برای چرب کردن ساز از روغن زیتون خوراکی (با غلظت کم) استفاده کنید. 
سایر روغن ها از جمله، بادام تلخ،شیرین،کرچک و روغن مایع و…. به هیچ عنوان توصیه نمی شود ، بخصوص روغن مایع خوراکی که بدلیل تغییر غلظت و فساد در گذشت زمان سبب جذب کثیفی و درنتیجه کَر شدن ساز می شود. 
   روغنکاری: قبل از ریختن روغن از خشک بودن کامل داخل نی مطمئن شوید.
– یک محفظه در نظر بگیرید و نی را به آرامی درون روغن زیتون قرار دهید.
– چندین بار به آرامی نی را سر و ته کنید تا روغن بطور یکنواخت در طول ساز چرخیده و پخش بشود.
 
دفعات چرب کردن:
اگر از سازی بطور روزانه و دائم استفاده میکنید حدودا هر۶ ماه آنرا به روشی که گفته شد چرب نمایید. اما اگر از سازی خیلی کم استفاده میکنید چرب کردن سالی یکبار هم برای آن کافیست.
چرب کردن زیاد ساز ، به کیفیت صدای آن لطمه میزند.